ویروس هاری به گروه "رابدو ویروس ها" تعلق دارد. ذره ویروسی مانند گلوله شیاردار است و در داخل قسمت استوانه ای، نوکلئوکپسید حاوی
RNA قرار
دارد. در حیوانات آلوده می توان بوجود آنتی بادیهای ضدنوکلئوکپسید پی برد، اما فقط
آنتی بادیهای ضد گلیکوپروتئین سطحی خنثی کننده و محافظت کننده هستند.هاری یک عفونت منتشر حیوانات
خونگرمی مانند راسو، راکون، روباه (اروپا)، خفاش (امریکای لاتین)، گربه و سگ (آسیا
و آفریقا) است. نواحی فاقد هاری: قاره استرالیا و بسیاری از جزایر از جمله جزایر
انگلستان و هاوایی به طور کلی ویروس هاری را ندارند.راهی که ویروس هاری از زخم
به مغز انتقال می یابد تا حدودی شناخته شده است. ویروس در شرایط آزمایشگاهی بسرعت
به سلولها چسبیده و نفوذ می کند. بنابراین احتمال آنکه ویروس تا مدتهای طولانی در
درون زخم بدون فعالیت باقی بماند، وجود ندارد. بعلاوه گرچه نشان داده شده است که ویروس
از اکسون قسمت محیطی بسمت طناب نخاعی بالا می رود، ولی سرعت انتشار (3 میلی متر در
ساعت) بقدری سریع است که نمی توان با آن دوره نهفتگی طولانی را توجیه کرد. ضایعه اساسی در مغز، انهدام
نورونی (سلولهای عصبی) در ساقه مغز و بصل النخاع است. شدیدترین ضایعه پاتولوژیک در
پل مغزی (پونز) و کف بطن چهارم دیده می شود.
انتقال
ویروس پس از اینکه
در حیوانات آنسفالیت (عفونت و التهاب مغز و سیستم عصبی مرکزی) ایجاد کرد، از مغز
به طرف پایین حرکت کرده و در اعضای بسیاری مثل غدد بزاقی گسترش و تکثیر می یابد.این ویروس از راههای مختلفی
مثل گازگرفتن یا خراش توسط پنجه های حیوانات آلوده، ریختن بزاق حیوان آلوده روی
ملتحمه چشم، تنفس گرد و غبار ایجاد شده ناشی از فضله خفاشهای آلوده در غارها و یا
حتی پراکنده شدن سهوی ویروس هاری در فضای آزمایشگاه و پیوند قرنیه از بیمار مبتلا
به آنسفالیت هاری تشخیص داده نشده قابل انتقال به انسان است.ولی به طور کلی در صورتی که
حیوان گاز گیرنده در مدت 10 روز نمیرد، احتمال هاری وجود ندارد، هر چند بندرت یک حیوان
زمینی از هاری بهبود خواهد یافت. انتقال از انسان به انسان
به طور تئوری امکان پذیر است، ولی اگر هم اتفاق بیفتد، بندرت گزارش شده است.
علایم بالینی
دوره نهفتگی (دوره بدون علامت بیماری) هاری بسیار متغیر است، اما معمولا بین 180-20 روز است.
(1) مرحله پیش درآمد هاری بین 10-2 روز طول می کشد و بیمار در این مدت علایمی مثل تب، خستگی، سر درد، بی اشتهایی و استفراغ دارد. بیمار ممکن است در اثر یک اضطراب نامشخص در عذاب باشد. نشانه مشخص در این مرحله؛ درد، خارش یا پارستزی (بیحسی) در محل زخم است.
(2) سپس بیمار وارد یک مرحله حاد عصبی از نوع تهاجمی یا فلجی می شود که 10-2 روز به طول می انجامد. شاه علامت شکل تهاجمی، "ترس از آب" یا گاهی "ترس از هوا" است. بیمار ممکن است نسبت به زمان و مکان آگاهی نداشته باشد، رفتار جنگجویانه در چهره، حالت درماندگی شدید را نشان دهد. تشنج، درد حلق، اشکال در بلعیدن و خشونت صدا شایع است. معمولا بیمار در انتهای مرحله عصبی، فلج می شود.
(3) در صورتی که بیمار از ایست
قلبی – تنفسی در مرحله حاد نمیرد،
به طرف کوما و اغماء می رود. ولی حتی با وجود مراقبتهای ویژه، در این مرحله نیز
دچار مشکلات بسیاری از جمله میوکاردیت (التهاب عضله قلب)، اختلال در عمل غدد داخلی
مثل هیپوفیز به صورت دیابت بیمزه یا ترشح نابجای ADH (SIADH) می شود.
تشخیص
در بیماری که سابقه گازگرفتگی توسط یک حیوان، پارستزی در محل زخم و ترس از آب دارد، تشخیص هاری خیلی مشکل نیست. استفاده از آزمایشات دقیق عصبی، آزمایش مایع مغزی – نخاعی، بررسی سلولهای قرنیه و فولیکولهای مو (که سرشار از عصب هستند)، مطالعه اتوپسی مغز بیمار و آزمایشات سرولوژیک کمک کننده اند. اگر فردي مورد گزش سگ قرار گيرد و سگ در دسترس باشد بايد آن را به مدت ۱۰ روز بسته و تحت مراقبت قرار داد و در اين مدت اگر علي رغم تأمين آب و غذاي كافي حيوان تلف شد، به احتمال زياد حيوان هار بوده كند، ولي اگر بعد از ۱۰ روز حيــــوان سالم ماند نتيجه مي گيريم سگ هار نيست.
بيماری صرع